آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی، شایعترین نوع آرتروز خود ایمنی است. این عارضه در اثر اختلال در دستگاه ایمنی بدن (سیستم دفاعی) رخداده و مفاصل کوچک مانند مچ دست و مفاصل انگشتان را درگیر میکند. روماتیسم زانو باعث میشود مفصل زانو حساس شود، درد بگیرد و همچنین خشک، گرم و متورم شود. آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری التهابی است که مفاصل سراسر بدن، ازجمله زانو را تحت تأثیر قرار میدهد.در ادامه به روشهای درمانی مختلف و بیان اهداف و مزیتهای فیزیوتراپی روماتیسم مفصلی خواهیم پرداخت.
روماتیسم مفصلی چیست؟
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی، مزمن التهابی و سیستمیک با علت ناشناخته است که غشاء سینوویال مفصل و دیگر بافتهای همبند را درگیر میکند. آرتریت روماتوئید سیر نوسانی دارد. شروع و پیشرفت بیماری از علائم متوسط مفصلی با درد مبهم تا تورم ناگهانی ، سفتی و تغییر شکل پیشرونده متفاوت است.
آرتریت روماتوئید به صورت قرینه در مفاصل دو طرف خود را نشان میدهد. به علت طولانی بودن به آن بیماری مزمن التهابی هم میگویند. شیوع آن در زنان ۳ برابر مردان است. علت بیماری ناشناخته است ولی عواملی همچون ژنتیک ، عفونت ، اختلالات شیمیایی ، استرسهای روانی ممکن است در بروز آرتریت روماتویید نقش داشته باشد. تغییرات اصلی بیماری روماتیسم مفصلی در غشاهای سینوویال رخ میدهد ولی امکان درگیری شریان ها ، پوست و … نیز وجود دارد. سینویوم بیش از حد رشد کرده را پانوس میگویند که به استخوان و غضروف مفصلی حمله کرده و آنها را تخریب میکند.
یافتههای بالینی روماتیسم مفصلی
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری سرم مثبت بوده که به صورت قرینه مفاصل محیطی را درگیر میکند. درد و سفتی صبحگاهی علائم دائمی آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی هستند. درد در ابتدا فقط هنگام حرکت است ولی با پیشرفت بیماری در حالت استراحت نیز بروز میکند. یک مشخصه اصلی آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی سفتی صبحگاهی است که از ۱۰ یا ۱۵ دقیقه تا ۲۴ ساعت ادامه مییابد. سفتی صبحگاهی معمولا با درجاتی التهاب همراه بوده و معمولا بیش از ۲ ساعت طول میکشد. یافتههای پوستی شامل سندرم شوگرن و ندولهای روماتوئیدی تودههای زیر پوستی نرم و بی شکل و سفت و لاستیک مانند که اغلب در سطوح پشت ساعد دیده میشوند.
درد و تورم مشخصه کلیدی آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی هستند.
علائم روماتیسم مفصلی
- التهاب مفاصل
- درد مفاصل
- تورم مفاصل
- حساسیت به لمس و فشار
- خشکی مفاصل که در ابتدای روز و پس از مدتی بی حرکتی بیشتر احساس میشود
- ضعف و خستگی مزمن
- آسیب بافتهای اطراف مفصل
- محدودیت حرکتی مفاصل
- شل شدن و ضعف رباطها و تاندونها
- ندولهای روماتیسمی
- کاهش اشتها
- درد مبهم عضلات
- لنگیدن حین راه رفتن
- تغییر شکل مفاصل
- کم خونی
- درگیری عروق خونی و عصبی
- تنگی نفس به دلیل درگیری ریه و بافتهای آن
- تب
- آسیبهای چشمی
روماتیسم مفصلی چه خطراتی برای سلامتی خواهد داشت؟
روماتیسم مفصلی یک بیماری جدی است و با افزایش احتمال مرگ و بروز مشکلات قلبی و عروقی همراه است. این بیماری در صورتی که به خوبی مدیریت نشود بر سلامت جسمی و روانی تأثیر بسیار جدی میگذارد. لازم است یک کادر درمانی ماهر از جمله یک متخصص فیزیوتراپی را برای پشتیبانی در کنار خود داشته باشید. آنها میتوانند برای شما یک برنامه درمانی مناسب تهیه کنند.
آرتریت روماتوئید تنها بر مفاصل تأثیر نمیگذارد. بلکه سایر سیستمهای بدن مانند چشم، ریه، قلب و استخوانها را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. استعمال دخانیات خطر بروز پیامدهای منفی در مبتلایان به آرتریت روماتوئید را بطور ویژه افزایش میدهد بنابراین طرح برنامهای برای ترک سیگار بسیار مهم است.
درمان رماتیسم مفصلی
این بیماری درمان قطعی ندارد و تنها با روشهایی میتوان از شدت علائم کاست و به بهبود شرایط بیمار و کاهش درد و مشکلات بیمار کمک کرد. روشهای درمانی روماتیسم مفصلی از پیشرفت بیماری و شدت تخریب مفاصل کم میکنند. بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی باید سطح فعالیت خود را کاهش دهند تا از تشدید ضعف و خستگی جلوگیری شود.
استراحت دادن به مفاصل از شدت علائم بیماری کاسته و از تخریب بیشتر مفاصل جلوگیری میکند. مبتلایان به این بیماری باید بطور منظم به پزشک مراجعه کنند تا وضعیت جسمانی آنها بطور دقیق مورد بررسی قرار بگیرند. در صورت لزوم با تجویز پزشک و متخصص فیزیوتراپیست میتوان از بریسهای مخصوص که به اصلاح ناهنجاریهای ایجاد شده کمک میکند استفاده کرد.
- درمان دارویی (داروهای آرام بخش ، ضد التهاب ، ضد روماتیسمی ، استروئیدها ، پنی سیلامین و مشتقات طلا و… مورد استفاده قرار میگیرد.)
- جراحی (تعویض مفصل و …)
- فیزیوتراپی
فیزیوتراپی روماتیسم مفصلی
فیزیوتراپی و انجام تمرینات ورزشی تحت نظر فیزیوتراپیست میتواند وضعیت مفاصل را بهبود بخشیده و به کاهش مشکلات بیمار کمک کند. تمرینات فیزیوتراپی به کاهش خشک شدن مفاصل کمک کرده و انعطاف پذیری مفاصل درگیر میشود. فیزیوتراپی در زمینه حفظ و بهبود حرکت و استحکام مفاصل، قدرت عضلات، آموزش درباره محافظت از مفاصل و مدیریت دردهای شدید و ناگهانی و پشتیبانی از برنامه خودمدیریتی مفید است. متخصصان فیزیوتراپی همچنین میتوانند شما را در ارتباط با راهکارهایی برای مدیریت درد و تورم مفاصل، مدیریت خستگی و مشکلات عملکردی مانند شیر دادن به نوزاد یا بلند کردن و تغییر لباس کودک راهنمایی کنند.
تاثیر فیزیوتراپی در درمان روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید:
فیزیوتراپی بخشی از یک برنامه کلی مدیریت آرتریت روماتوئید را تشکیل میدهد. در این زمینه لازم است فیزیوتراپی بر اساس نیاز با مدیریت پزشکی و مراقبت سایر متخصصان ترکیب شود. فیزیوتراپی شامل ورزش تقویتی، ورزش هوازی و راهکارهای غیر دارویی برای مدیریت درد و خلق و خو میباشد. متخصصان فیزیوتراپی میتوانند برای مدیریت شرایطی مانند پوکی استخوان، استئوآرتریت، درد شانه و تاندونیت که معمولاً با روماتیسم مفصلی اتفاق میافتند به شما کمک کنند.
اهداف فیزیوتراپی آرتریت روماتوئید
- آموزش بیمار
- کاهش درد
- حفظ و باز گرداندن دامنه مفصل و تحرک بیمار
- حفظ و بازگرداندن قدرت عضله
- حفظ حداکثر عملکرد فیزیکی
- جلوگیری و یا اصلاح دفورمیتی
- کند کردن سیر پیشرفت بیماری
- کاهش نیروهای وارده به مفصل
- کاهش استرسهای روانی و افسردگی نیز در درمان آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی موثر است
روشهای فیزیوتراپی روماتیسم مفصلی
- تمرین درمانی با توجه به وضعیت بیمار مبتلا به آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی عملکردی فرد تجویز میشود. (بیمار نباید خسته شود و بی حرکتی مطلق، حتی در مرحله حاد بیماری نباید انجام شود)
- درمانهای الکتریکی و حرارتی،گالوانیزاسیون آندی ، حمام متضاد ، دیاداینامیک ، تنس و … جهت کاهش درد
- سرما درمانی جهت کاهش درد ، اسپاسم و التهاب
- درمانهای دستی و MET
- اسپلینت استراحت برای جلوگیری از دفورمیتی و تغییر شکل مفصل
- گالوانیزاسیون کاتدی
- آب درمانی (هیدروتراپی)
- تمرینهای با فشار کم مثل شنا و دوچرخه سواری در حد تحمل
- تکنیکهای PNF
کاردرمانی روماتیسم مفصلی در منزل نیز برای مبتلایان به روماتیسم مفصلی مناسب است. متخصص کاردرمانی در منزل توصیههایی در ارتباط با نحوه صحیح حرکت و بهبود عملکرد جسمی به بیمار میدهد.
