بی اختیاری ادرار در حقیقت ریزش غیر ارادی ادرار است که میتواند در هنگام ورزش کردن، سرفه کردن، عطسه کردن، یا حتی خندیدن ایجاد شود. افراد به این دلیل در این شرایط دچار ریزش و سوزش ادرار میشوند که وضعیت سفتی عضلات در ناحیه شکم بیشتر از سفتی عضلات کنترل کننده ادرار است. در ادامه به روشهای درمانی و بیان اهداف و مزیتهای فیزیوتراپی بی اختیاری ادرار خواهیم پرداخت.
بی اختیاری ادرار چیست؟
بیاختیاری ادرار به شرایطی گفته میشود که فرد به صورت غیر ارادی ریزش ادرار دارد. منشا این مشکل میتواند ضعف عضلانی، بیماری زمینهای، دارویی و … باشد. دستهبندی بی اختیاری ادراری به درمان بهتر آن کمک میکند، اگرچه ممکن است یک فرد به بیش از یک نوع از بی اختیاری مبتلا باشد. علامت اصلی بی اختیاری ادراری شامل شکایت بیمار به علت از دست رفتن ادرار به صورت غیر داوطلبانه است.
انواع بی اختیاری ادراری
انواع بی اختیاری ادراری عبارتند از:
- بی اختیاری ادراری استرسی
- بی اختیاری ادراری اورژانسی
- بی اختیاری ادراری میکس
- سندروم ادرار اورژانسی
بی اختیاری ادراری استرسی
با سرفه، عطسه، خندیدن، بلند شدن از روی صندلی، طناب زدن، در هنگام ورزش یا پریدن از روی جوی، ریزش ادرار صورت میگیرد که به دلیل ضعف عضلات لگن به دلیل زایمان دوقلویی، تعدد بارداری یا فشار سر جنین به کف لگن رخ میدهد.
بی اختیاری ادرار اورژانسی
بیمار به صورت اورژانسی و بدون اختیار نیاز به تخلیه ادرار دارد و ممکن است نتواند جلوی ادرار خود را بگیرد.
بی اختیاری ادراری میکس
نوعی بی اختیاری که در آن بیمار هم به صورت اورژانسی و هم در فعالیت و وضعیتهای خاص بدنی تخلیه ادرار دارد.
سندروم ادرار اورژانسی
معمولا در شب اتفاق میافتد و میتواند با یا بدون ریزش ادرار ناخودآگاه باشد. در این سندروم فرد بیماری زمینهای دیگری ندارد که باعث مشکلات ادراری شود.
علل بی اختیاری ادرار
به هنگامی که مثانه پر شود نیاز است که مثانه خالی از ادرار شود. با افزایش سن بافتهای موجود درون مثانه ضعیف شده و دیگر مانند قبل ادرار را نمیتواند نگه دارد. همین عامل باعث میشود که فرد بی اختیار ادرار کند. این عملیاتی است که فرد مجبور میشود به طور شبانه روزی مدام برای تخلیه اقدام کند. بهتر است بدانید بی اختیاری ادرار به صورت ژنتیکی نیست و همانطور که گفته شد به علت فرسوده شدن بافتهای درون مثانه ایجاد میشود.
فیزیوتراپی بی اختیاری ادرار
سیستمهای مورد استفاده در فیزیوتراپی بی اختیاری ادرار شامل بیوفیدبک، امواج اولتراسونیک و جریان تنس و اینترفرنشیال میباشند. به علت این که بیماران معمولا شناختی راجع به عضلات کف لگن و نحوه فعالیت و انقباض آنها ندارند، آموزش به بیمار برای ریلکس کردن یا منقبض کردن آنها بدون مدالیتهها امری دشوار است و باعث افزایش هزینههای بیمار و درمانگر میشود.
تحریک الکتریکی عضلات کف لگن باعث انقباض عضلات ناحیه توام با مهار شدن انقباض مثانه میباشد . جریان تنس نیز میتواند باعث کاهش فعالیت عضلات اور اکتیو شود. الکترود درون واژن یا مقعد بیمار بر اساس ناحیه درمان قرار میگیرد، در حالی که الکترود غیر فعال روی سطح بدن قرار میگیرد.
روشهای درمان بی اختیاری ادرار با فیزیوتراپی
- تمرینهای مربوط به عضلات کف لگن برای تقویت این عضلات به بیمار تجویز میشود و میتواند شامل استفاده از مخروط واژینال و بیوفیدبک باشد.
- در روش درمانی تحریک الکتریکی از الکتریسیته جاری برای تقویت عضلات کف لگن استفاده میشود. این روش ممکن است در صورتی برای بیمار استفاده شود که تمرینهای حرکتی عضلات کف لگن تاثیرگذاری خود را از دست بدهند.
- آموزش حرکتهای مناسب روده برای عبور مدفوع بدون نیاز به وارد کردن فشار به عضلات کف لگن.
- بیوفیدبک
فیزیوتراپی بی اختیاری ادرار با بررسی منشاء اصلی بیماری، به درمان و بهبود مشکلات فرد مبتلا به بی اختیاری کمک میکند.
درمان تکرر ادرار با فیزیوتراپی باعث رفع مشکلات زیر میشود:
- بی اختیاری ادرار تحت فشار
- بی اختیاری فوریتی
- بی اختیاری مدفوع
- درد مربوط به عضلات کف لگن
- علائم پرولاپس
