اسکار هایپرتروفیک چیست؟
اسکار هایپرتروفیک در اثر عدم توازن ساخت و تحلیل کلاژن در مرحله سوم ترمیم زخم (مرحله بلوغ، از هفته ۴ تا ۱۸ ماه و بیشتر) ایجاد می‌شود. رشد اسکارها محدود به لبههای ضایعه اولیه باقی میمانند و معمولا کمتر از نیم سانتی متر ارتفاع دارند و به تدریج مسطحتر میشوند و بهبود نسبی پیدا میکنند ولی درعرض ۶ ماه تا یک سال پس از رفع عامل زمینهای بهبود مییابند.
تروماهای پرخطر از نظر ایجاد این ضایعات عبارتند از: سوختگیها، سوراخ کردن گوش و هر عاملی که ترمیم زخم را طولانی کند. اسکار هایپرتروفیک معمولا در کودکان، افراد سیاه پوست و مناطق تحت کشش و تحرک شایعتر است.
انواع اسکار هایپرتروفیک
- اسکار سوختگی
- اسکار ناشی از زخم و بخیه
- اسکار ناشی از جوش
درمان و از بین بردن جای زخم
همواره انتخاب بهترین روش درمان و از بین بردن جای زخم برای اسکار هیپرتروفیک یک چالش بزرگ در بین گروه پزشکی بوده و روش‌های متعددی برای درمان آن پیشنهاد شده است. اغلب بیماران مبتلا به سوختگی قادر به حرکت دادن درست اعضای بدن خود نمی‌باشند. از این رو به تدریج دچار تحلیل ماهیچه و مفاصل می‌گردند.
اسکار هایپرتروفیک به مدت ۱۸ تا ۲۴ ماه بعد از تشکیل در حالتی پویا قرار دارد به همین جهت در صورتی که فشاری بر روی عروق نباشد معمولا جراحی صورت نمیگیرد و درمان به صورت کانسرواتیو انجام می‌شود. اگر بعد ۱۸ ماه، ۳ روز متوالی فشار خارجی برداشته شود و محل اسکار قرمز و برجسته نشود می‌توان فشار خارجی را برداشت و در این زمان درمان جراحی اثرگذارتر است.
در اسکار ناشی از سوختگی، مدت زمان و نوع درمان بستگی به وضعیت بیمار و شدت سوختگی دارد.
تکنیکهای کاربردی فیزیوتراپی در درمان اسکار هیپرتروفیک شامل موارد زیر است:
ماساژ: افزایش انعطافپذیری و شکل گیری دوباره اسکار، کاهش درد و خارش، افزایش موبیلیتی و الاستیسیتی، بهبود تغذیه و کارایی بهتر
کشش مکانیکی: بهبود بافت زخم، پیشگیری یا اصلاح کانترکچر و افزایش دامنۀ حرکتی
فشار: یک رابطۀ قوی با روند التهاب، جهت گیری کلاژن و بازسازی ساختار اِپی درم و درم دارد.
سرما درمانی: تغییر در میکروسیرکولیشن، کاهش جریان خون، آنوکسی پوست و کاهش تولید کلاژن
اولتراسوند: تا قبل از ۱۸ ماه به صورت پالس موجب افزایش قابلیت کشسانی بافت کلاژن و نظم دهی فیبرهای کلاژن می‌شود.
فیزیوتراپی اسکار هیپرتروفیک
هدف از فیزیوتراپی بهبود حرکت و عملکرد ناحیه آسیب دیده و جلوگیری و به حداقل رساندن جای زخم (هیپرتروفیک، کلوئید) تا جای ممکن است. هنگامی که بیمار دچار آسیب سوختگی مانند سوختگی درجه دوم یا سوم می‌شود، مرحله توانبخشی باید در اسرع وقت آغاز شود.
روش‌های فیزیوتراپی برای اسکار هیپرتروفیک و از بین بردن جای زخم شامل موارد زیر است:
کشش مکانیکی: پروتکل توانبخشی سوختگی بر روی کشش زودرس و همچنین ورزش اکتیو از روز اول ورود یا روز سوم پس از پیوند پوست با ۶۰ تا ۱۳۵ دقیقه درمان روزانه تجویز میگردد.
ماساژ: تکنیکهای ماساژ در ۶ زمینه از جمله افلوراژ، فریکشن، پتریساژ، استروک و طب فشاری جهت کاهش ضخامت بافت اسکار و اریتما، کاهش درد و خارش
فشار: جهت کاهش ضخامت و کاهش قرمزی اسکار
اولتراسوند پالس: کاهش چسبندگی اسکار
سرما درمانی: کاهش درد و خارش
لیزر تراپی: از بین بردن بافت اسکار و بهبود روند ترمیم
درای نیدلینگ: افزایش دامنه
تمرینات کششی: تمرینات کششی و افزایش دامنه مفاصل در مناطقی که اسکار روی مفصل یا در اطراف آن قرار دارد
آموزش پوزیشن دهی: آموزش پوزیشن دهی ناحیه اسکار جهت جلوگیری از کوتاهی و لباس فشاری و اسکار
