فلج بل یا فلج صورت یا بلز پالسی چیست؟
فلج بل یا فلج صورت بیماری است که در آن عضلات یک طرف صورت ضعیف و فلج می‌شوند. در فلج بل یا فلج صورت تنها عضلات یک طرف صورت درگیر شده و دچار ضعف، افتادگی یا سفتی ناگهانی و موقت می‌شوند، لبخند فرد یک طرفه است و چشم طرف مقابل، در برابر بسته شدن مقاومت می‌کند. در موارد بسیار نادر، فلج بل یا فلج صورت بر روی هر دو طرف صورت تاثیر می‌گذارد. بیماری فلج بل یا فلج صورت ناشی از تورم و التهاب در عصب هفتم جمجمه‌ای است که “عصب صورت” نیز نامیده می‌شود و حرکات عضلات صورت را کنترل می‌کند.
این بیماری در هر فردی ممکن است رخ دهد اما اغلب در افراد مبتلا به دیابت یا افراد مبتلا به عفونت‌های ویروسی بیشتر دیده می‌شود. این بیماری اغلب موقتی است و علائم طی چند هفته و نهایتا تا ۶ ماه بهبود می‌یابد و بیماری به ندرت دوباره تکرار می‌شود. ممکن است یک روز صبح از خواب بیدار شوید و متوجه شوید نمی‌توانید یک طرف صورت خود را تکان دهید، با قرار گرفتن در چنین حالتی شاید تصور کنید دچار سکته‌ی مغزی شده‌اید اما لازم است بدانید که در سکته‌ی مغزی علاوه بر عضلات صورت، در قسمت‌های دیگر بدن نیز شاهد ضعف عضلانی خواهید بود. اما با مشاهده علائم این بیماری جهت بررسی علت زمینه‌ای و رد سکته‌ی مغزی به سرعت به دکتر داخلی مغز و اعصاب مراجعه کنید.
عصب صورتی، از طریق شکاف باریک و استخوانی در داخل جمجمه طی مسیر می‌کند تا به صورت برسد. هنگامی که عصب حتی به میزان کمی متورم شود، بر سطح سخت این کانال استخوانی فشار وارد می‌کند. این التهاب و فشار، بر پوشش محافظتی و عملکرد عصب تاثیر می‌گذارد. اگر پوشش محافظتی عصب آسیب ببیند، سیگنال‌های ارسالی مغز به عضلات صورت به درستی منتقل نمی‌شوند و باعث ضعف یا فلج شدن آنها می‌شود.
علایم فلج بل
علايم فلج بل با فلج کامل يک طرف صورت، ظاهري بي تفاوت و بي روح به شما مي‌دهد، زيرا در طرف درگير، عضلات ناحيه پيشاني تا زير دهان هيچ حرکتي ندارند. ممکن است گوشه دهان شما دچار افتادگي شود و شما براي نگه داشتن آب دهان در طرف درگير با مشکل روبه‌رو شويد. زماني که شما عضلات سمت درگير را حرکت مي‌دهيد، چهره‌اي مضحک پيدا مي‌کنيد. چشم طرف درگير ممکن است به شکل ناقص بسته شود، يا به هيچ وجه بسته نشود و بنابراين امکان نشت اشک از آن چشم وجود دارد. برخي از افراد از درد پشت گوش، ناحيه فک يا يک طرف صورت شکايت دارند. ممکن است احساس کنيد طرف درگير دچار کشيدگي يا انقباض شده و احيانا دچار تغييراتي در ترشح بزاق و حس چشايي، افزايش حساسيت به سر و صدا يا اشکال در تکلم يا غذا خوردن شويد. فلج بل مي‌تواند در هر سني روي دهد، اما در سنين ۳۰ تا ۶۰ سالگي شايع‌‌تر است. گاهي اوقات با عفونتي در گوش مياني در ارتباط است.
علائم و نشانه‌های فلج بل به طور ناگهانی آغاز شده و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- شروع سریع ضعف خفیف تا فلج کامل در یک سمت صورت شما که در مدت چند ساعت تا چند روز روی داده و سبب می‌شود در آن سمت صورت لبخند زدن یا بستن چشم دشوار باشد.
- افتادگی صورت و اشکال در تغییر حالت چهره
- درد در اطراف فک یا داخل یا پشت گوش شما در سمت مبتلا
- افزایش حساسیت به صدا در سمت مبتلا
- سردرد
- کاهش حس چشایی
تغییر در میزان تولید اشک و بزاق در موارد نادر، فلج بلز می‌تواند اعصاب دو سمت صورت شما را تحت تاثیر قرار دهد.
درمان فلج بل
درمان دارویی فلج بل
- داروهای کورتیکواستروئید که التهاب را کاهش می‌دهند
- داروهای ضد ویروسی و ضد باکتری که اگر یک ویروس یا باکتری باعث فلج بل شده باشد ممکن است تجویز شوند
- داروهای ضد درد مثل ایبوپروفن یا استامینوفن که می‌توانند درد متوسط را کاهش دهند
قطره چشم
پردنیزولون
تحقیقات نشان داده است که اگر درمان با پردنیزولون پس از ۷۲ ساعت از شروع علائم آغاز شود می‌تواند در شدت و میزان علائم فلج بلز موثر باشد. این دارو که به صورت قرص است یک کاهش دهنده‌ی التهاب می‌باشد. کمک می‌کند تا عصب صورت آسیب دیده زودتر بهبود پیدا کند. پردنیزولون باعث می‌شود که مواد شیمیایی ایجاد کننده‌ی التهاب مثل پروستاگلاندین و لوکوترین در بدن شما ترشح نشوند.
عوارض جانبی احتمالی این دارو عبارتند از:
- درد شکم، نفخ
- آکنه
- مشکل در خواب
- خشکی پوست
- سردرد، سرگیجه (احساس چرخش)
- افزایش اشتها
- افزایش تعرق
- سوء هاضمه
- تغییرات خلق و خوی
- حالت تهوع
- برفک دهان
- خستگی
این عوارض جانبی معمولا بعد از چند روز بهبود می یابند.
توجه: هر گونه واکنش آلرژیک به پردنیزولون باید بلافاصله به پزشک گزارش شود. از مصرف خوسرانه این دارو اکیدا خودداری کنید!
علائم آلرژی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کهیر
- مشکلات تنفسی
- تورم صورت، لب ها، زبان و گلو
اگر بیمار دچار سرگیجه یا خواب آلودگی شود، باید از رانندگی یا کار با دستگاه‌های سنگین خودداری کند. همانطور که این علامت ممکن است به سرعت ظاهر نشود، توصیه می‌شود یک روز قبل از رانندگی یا استفاده از ماشین آلات صبر کنید. پزشکان معمولا دوز دارو را به تدریج در پایان دوره‌ی داروهای استروئید کاهش می‌دهند. اینکار به جلوگیری از بروز علائم مانند استفراغ یا خستگی کمک می‌کند.
درمان خانگی
چشم بند: استفاده از چشم بند برای ناحیه‌ی آسیب دیده می‌تواند باعث کاهش و جلوگیری از خشکی چشم شود.
تمرینات صورت: همانطور که عصب صورت شروع به بهبود می‌کند، انقباض و ریلکس کردن عضلات صورت می‌تواند آنها را تقویت کند.
مراقبت از دندان: اگر کاهش حس یا بی حسی در دهان وجود داشته باشد، احتمال ایجاد بیماری لثه افزایش می‌یابد. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن می‌تواند به جلوگیری از این امر کمک کند.
اصلاح عادات غلط غذا خوردن: اگر مشکل در بلع وجود دارد، باید غذا را به خوبی بجویید و به آرامی بخورید. انتخاب غذاهای نرم مانند ماست نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
گرم کردن: می‌توانید با یک حوله گرم و مرطوب ناحیه‌ای از صورت را که آسیب دیده است گرم کنید. اینکار می‌تواند به کاهش درد و افزایش خون‌رسانی به عضلات صورت کمک کند.
فیزیوتراپی و تمرینات خانگی
این تمرینات به بهبودی عضلات شما می‌تواند کمک کند. پیشنهاد ما مراجعه به فیزیوتراپیست است. اگرچه شاید ترجیح دهید این تمرینات را در منزل انجام دهید اما این تمام تمرینات بهبود دهنده‌ی فلج بلز نیست. با مراجعه به فیزیوتراپی می‌توانید بهبود بیشتری حاصل کرده و تمام جوانب مورد نیاز را نزد درمانگر در نظر بگیرید.
برخی از این تمرینات عبارتند از:
تمرینات صورت
- در مقابل یک آینه با آرامش بنشینید
- به آرامی ابروها را بالا ببرید (در صورت نیاز به کمک، با استفاده از انگشتان دست به بالا بردن ابروها کمک کنید)
- ابروها را به سمت هم بکشید و اخم کنید
- چین بینی ایجاد کنید
- نفس عميق بکشيد و پره‌های بینی را منقبض کنید
- سعی کنید گوشه‌های دهان را به سمت خارج حرکت دهید (مثل لبخند زدن)
- یک طرف دهان را بکشید و لبخند بزنید. سپس طرف مقابل را بکشید طوری که دو طرف لب‌ها یکسان شود
- اگر از انگشتانتان برای کمک استفاده کردید، ببینید آیا می توانید بعد از حذف آنها لبخند را حفظ کنید؟
تمرینات بستن چشم
- سر را مستقیم نگه‌داشته و بدون تکان دادن آن با چشم‌ها به پایین نگاه کنید
- یک انگشت اشاره را به آرامی روی یک پلک قرار دهید تا آن را بسته نگه‌دارید
- با انگشت دست دیگرتان کمی ابرو را بالا بکشید، ماساژ دهید و در طول خط ابرو حرکت دهید
- بدون استفاده از دست ها، به آرامی پلک‌هایتان را ببندید و فشار دهید
- سعی کنید چشم‌هایتان را نیمه باز نگه دارید
