بیوفیدبک چیست؟
بیوفیدبک یا بازخورد زیستی نوعی روش درمانی است که در آن از پاسخهای فیزیولوژیک افراد به منظور درمان بیماریها استفاده میشود.
این روش درمانی با بدست آوردن اطلاعاتی در مود مکانیزم کنترل حرکتی پدیدههای فیزیولوژیک بدن امکان خود تنظیمی آنها را فراهم میآورد.
بیوفیدبک روشی است که در آن فرد با دریافت سیگنالهایی از بدن میتواند عملکردهای حیاتی بدن مانند ضربان قلب را با دهن خود کنترل کند.
هنگامی که مغز اطلاعاتی درباره خود و بدن دریافت میکند، میتواند از این اطلاعات برای بازگشت بدن به حالت تعادل استفاده کند.
امروزه از دستگاه بیوفیدبک به دلیل کاربردهای بسیار آن بطور گستردهای در کلینیکهای فیزیوتراپی استفاده میشود.
در صورتی که بیوفیدبک توسط متخصص امر انجام بگیرد هیچ گونه عارضه جانبی به همراه نداشته و در تمام سنین قابل اجراست.
بیوفیدبک میتواند به بهبود وضعیت سلامتی فرد و درمان بسیاری از بیماریها و اختلالات کمک کند.
این روش درمانی به عنوان یک روش موثر در تقویت عضلات کف لگن که یکی از مهمترین عوامل زمینه ساز بیاختیاری ادرار و مدفوع، میباشد.
متخصصان فیزیوتراپی برای کمک به بهبود تواناییهای حرکتی افراد مبتلا به سکته مغزی و یا فلج مغزی از این روش درمانی استفاده میکنند.
بیوفیدبک در فیزیوتراپی
تحت نظر فیزیوتراپیست بهروز سروریفر در کلینیک فیزیوتراپی مدیا
۰۹۱۹۵۳۶۳۵۵۶
روشهای بیوفیدبک
- بیوفیدبک امواج الکتریکی مغز
- بیوفیدبک امواج الکتریکی عضلات
- بیوفیدبک امواج الکتریکی قلب
- بیوفیدبک گردش خون
- بیوفیدبک دمای پوست بدن
- بیوفیدبک پاسخ الکتریکی پوست
- بیوفیدبک جریان خون مغزی
کاربردهای بیوفیدبک
بیوفیدبک در درمان طیف وسیعی از شرایط عصبی و عضلانی مثل اختلالات ماهیچه لگن (بی اختیاری ادرار فوری و فشاری، بی اختیاری مدفوع و یبوست و … )، ضعف ماهیچهها به خاطر سکته، کمر درد، سر درد، اختلالات اضطراب، بازسازی عضلات پس از آسیب، دندان قروچه، دردهای تنشی، مشکلات معدهای ـ رودهای مثل سندرم روده تحریک پذیر، حالت تهوع و استفراغ، فلج بلز و … موثر است.
این درمان عمدتاً در بیمارهایی به کار برده میشود که داروها در درمان آنها موفق نیستند.
در کلینیک فیزیوتراپی مدیا از بیوفیدبک برای کمک به درمان مشکلات اسکلتی عضلانی زیادی استفاده میشود از جمله:
۱) بی اختیاری ادراری
۲) کاهش ترمور در بیماریهای مغز و اعصاب مثل ام اس و پارکینسون
با استفاده از بیوفیدبک، بیمار عضلاتی را که باعث لرزش و ترمور میشوند میشناسد و سعی میکند فعالیت آنها را تعدیل کند.
لینک به:فیزیوتراپی و توانبخشی تخصصی بیماران ام اس
خدمات فیزیوتراپی و کاردرمانی برای اماس
۳) بازآموزی عضله بعد از عمل جراحی انتقال تاندون
گاهی اوقات به علت فلج شدن بعضی اعصاب و عضلات نغذیه شده توسط آنها، آسیب و یا پارگی غیر قابل ترمیم عضله، مشکلات مادرزادی و …، یک سری از عضلات که حرکت خاصی را انجام میدهند غیرفعال خواهندشد.
در این موارد جراح از تاندون ترانسفر برای بازگرداندن حرکتی که از بین رفته استفاده میکند. به این ترتیب تاندون دیگری وظیفه تاندون آسیبدیده قبلی را به عهده خواهد گرفت. با این کار در واقع یک عضله را وادار میکنیم که حرکت دیگری را انجام دهد. برای یادگیری این عضله از بیوفیدبک استفاده میشود.
۴) ریلکسیشن عضلاتی که دچار اسپاسم شدهاند
بیوفیدبک میزان فعالیت لحظهای عضله را نشان میدهد. عضلاتی که دچار اسپاسم شدهاند فعالیت بیش از حد دارند. با اتصال دستگاه بیوفیدبک بیمار یاد میگیرد که چگونه عضلات خود را آرام کند.
۵) انقباض عضلات مهار شده
گاهی اوقات پس از گچ گرفتن طولانی مدت و یا به دنبال سکته و فلج مغزی، بعضی از عضلات مهار میشوند. با استفاده از بیوفیدبک، بیمار یاد میگیرد که چگونه گروه عضلات هدف را منقبض و عضلات اطراف را آزاد کند.
۶) تقویت عضلات ضعیف
استفاده از بیوفیدبک با ایجاد فیدبک برای بیمار، کمترین انقباض عضله را هم به بیمار نشان میدهد و بیمار به افزایش انقباض ترغیب میشود.
۷) درمان بعضی از مشکلات و دردهای مزمن
در بعضی از مشکلات مزمن، علت اصلی ضعف و یا مهار یک گروه عضلانی و افزایش فعالیت گروه دیگری از عضلات به جای آنها است. مثلا در کمردرد در اکثر مواقع علت ایجاد درد، ضعف عضلات مولتیفیدوس کمری و عضله عرضی شکم میباشد.
این عضلات، عضلات کوچکی هستند و یادگیری انقباض آنها برای بیمار مشکل است. با استفاده از بیوفیدبک بیمار یاد میگیرد که این عضلات را منقبض کند و درد خود را کاهش دهد.
۸) گیرافتادگی و بی ثباتی شانه
۹) اختلال مفصل گیجگاهی
۱۰) بازآموزی الگوی صحیح حرکت بعد از آسیب در ورزشکاران
۱۱) کمک به بازگشت حرکت در بیماران قطع نخاع، سکته مغزی، ضربه مغزی و …
فواید بیوفیدبک
- افزایش ریلکسیشن
- کاهش احساس درد
- افزايش سطح سلامتی
- اصلاح رفتارهای غلط
- کاهش فشار خون
- کاهش استرس
- بهبود خلق و خو
- افزایش تمرکز
- تقویت سیستم ایمنی
- بهبود گردش خون
- بازیابی تواناییهای حرکتی
دستگاه بیوفیدبک چگونه به بیمار کمک میکند؟
با استفاده از فیدبکهای صوتی و تصویری فرد میتواند کنترل بهتری بر روی عملکرد اندامهای خود داشته باشد. حسگرهای بیوفیدبک به شما آموزش میدهد که چگونه تغییرات ظریف و ماهرانهای در بدن خود، مثلا آرامکردن برخی ماهیچهها را به تدریج انجام دهید تا به آنچه میخواهید برسید. (برای مثال کاهش اسپاسم عضلانی)
در ابتدا با وسایل دیداری و شنیداری به فرد آموزش داده میشود که کنترل روی اعمال بدن خود را به دست آورد، سپس بدون کمک دستگاه این کنترل انجام میگیرد و با ادامه تمرین، مهارتهایش بیشتر خواهد شد.
یکی از کاربردهای بیوفیدبک، بازآموزی عضلانی است. برای این منظور دستگاه بیوفیدبک سیگنالهای الکتریکی را از عضلات دریافت میکند. سپس دستگاه این سیگنالها را به شکلی که برای بیمار قابل درک باشد ترجمه میکند، به صورت چشمک زدن نور لامپ یا فعال شدن بوق هنگام افزایش انقباض میباشد.
اگر بیمار بخواهد انقباض عضلات را کاهش دهد، باید سعی کند که چشمک زدن نور یا بوق زدن را کم کند. در این حالت فعالیت و انقباض عضلانی اندازهگیری خواهد شد. بیمار مرتبا بازخورد انقباضات را در مانیتور مشاهده میکند و سعی خواهدکرد خود را به هدف نزدیکتر کند.