شاک ویو تراپی (SHOCKWAVE THERAPY) چیست؟
شاک ویو تراپی یک روش درمانی است که در حوزه ارتوپدی، فیزیوتراپی، و نیز برای درمان قطعی خار پاشنه و درمان تاندونیت آرنج و شانه یخ زده و همچنین اختلالات نغوذ مورد استفاده قرار میگیرد. مهمترین مزیت این روش کاهش سریع درد و بازیابی توانایی حرکتی فرد میباشد. با توجه به غیر تهاجمی بودن این درمان و عدم نیاز به مصرف داروهای مسکن، شاک ویو تراپی یک درمان ایده آل برای افزایش سرعت ریکاوری و بهبود شرایط مختلف مربوط به درد و ناراحتی شدید یا مزمن است.
شاک ویوها امواج صوتی هستند که دارای خصوصیات فیزیکی خاصی هستند، از جمله غیرخطی بودن، یک فشار بالا که همراه با فشار پایین میباشد و همچنین طول موجهای کوتاه. آنها دارای یک پالس واحد، دامنه فرکانس گسترده (۰-۲۰ مگاهرتز) و دامنه فشار بالا (۰-۱۲۰ مگاپاسکال) هستند.
این ویژگیها فاز مثبت و منفی شاک ویو را ایجاد میکنند. فاز مثبت، نیروهای مکانیکی مستقیم را تولید میکند، در حالی که فاز منفی حفرههایی با فضای خالی و گاز ایجاد میکند که در پی آن با سرعت زیاد منفجر میشوند و موج دوم شاک ویو را ایجاد میکنند.
در مقایسه با امواج اولتراسوند، حداکثر فشار شاک ویو تقریباً ۱۰۰۰ برابر بیشتر از فشار حداکثری یک موج اولتراسوند میباشد.
فیزیوتراپی و شاک ویو تراپی
تحت نظر فیزیوتراپیست بهروز سروریفر در کلینیک فیزیوتراپی مدیا
۰۹۱۹۵۳۶۳۵۵۶
مکانیزم عملکرد شاک ویو
مکانیزمهای پیشنهادی برای نحوه عملکرد شاک ویو شامل موارد زیر است:
- تحریک نئوواسکولاریزاسیون (جوانهزنی مویرگهای جدید) در محل اتصال تاندون و استخوان
- افزایش تکثیر و دوباره شکلگیری سلولهای سازنده تاندون (تنوسیت) و ترمیم کننده استخوان
- افزایش میزان نفوذ لکوسیتها
- افزایش فاکتور رشد و در پی آن سنتز پروتئین بیشتر برای ساخت کلاژن و بازسازی بافت آسیب دیده
شاک ویو تراپی یک تغییر فشار ناگهانی است که به سرعت در فضای بافت منتشر میشود و با تغییر ناگهانی فشار همراه است. اثر قابل توجه دیگر این موج حفره سازیهای بسیار ریز (کاویتاسیون) در بافت است که در نتیجهی فشار منفی موج است.
اثر مستقیم خود موج شاکویو و اثرات کاویتاسیون (حباب سازی در بافت) به صورت غیرمستقیم، باعث تشکیل هماتوم و مرگ سلولهای مرکزی نقطه آسیب دیده میشود، که در ادامهی آن تشکیل سلولهای تاندونی و استخوانی جدید اتفاق میافتد که همان هدف نهایی درمان است.
روش درمان و مکانیسم درمان با شاک ویو
شاک ویو تراپی یک روش درمان غیر تهاجمی است که نحوه استفاده از آن ساده و آسان است. این درمان از سه مرحله به شرح زیر تشکیل شده است:
مرحله 1. موقعیتیابی ناحیهای که نیاز به درمان دارد
در این مرحله ناحیه آسیبدیده از طریق روشهای مناسب همچون لمس شناسایی میشود تا به این ترتیب درمان بهطور دقیق بر روی آن انجام شود.
مرحله 2. قرار دادن ژل بر روی ناحیه تحت درمان
در این مرحله مقدار کافی ژل بر روی ناحیه شناسایی شده برای درمان در مرحله 1 قرار داده میشود. در حقیقت استفاده از ژل برای انتقال موثر و مناسب امواج صوتی به ناحیه آسیبدیده از نقشی بااهمیت برخوردار است.
مرحله 3. شروع درمان
در این مرحله دسته دستگاه به آرامی بر روی ناحیه آسیبدیده فشار داده شده و سپس دستگاه برای تولید امواج صوتی روشن میگردد.
موارد استفاده از شاک ویو در درمان بالینی
اصولا دستگاه شاک ویو در درمان بیماریهای اسکلتی عضلانی زیادی استفاده میشود. این موارد عبارتند از:
- خار پاشنه و دردهای کف پایی
- التهاب تاندون و رباطهای اندامهای فوقانی و تحتانی
- سندرم درد تروکانتریک در بالای ران و بورسیتها لگن
- سندرم استرس داخلی تیبیا در ساق پا
- تاندینوپاتی اطراف کشکک زانو
- التهابات تاندونی آرنج شامل تنیس البو (tennis elbow) و گلفر البو (golfer’s elbow) و دیگر دردهای اطراف آرنج
- دردهای کف پا، تاندونیت آشیل، التهاب فشیای کف پایی (plantar fasciitis)
- اسپاسمهای مزمن و باندلهای عضلانی اطراف ستون فقرات
- رسوب کلسیم (calcification) در تانونها و مفاصل به دلیل بیحرکتی و التهابات مزمن و طولانی در بافت
- دردهای جلوی ساق که ناشی از التهاب عضلات هستند (shin splints)
موارد منع استفاده از دستگاه شاک ویو در فیزیوتراپی
موارد منع استفاده از دستگاه شاک ویو در فیزیوتراپی یا شاک تراپی عبارتند از:
- عفونت ادراری حاد
- سرطان کلیه
- مشکلات قلبی تهدید کننده
- ناهنجاری های انعقادی خون اصلاح نشده
- انسداد مجرای ادرار به علت وجود سنگ
- عدم توانایی بیمار در همکاری
- فشار خون بالا
- پیلونفریت فعال
- تغییرات پاتولوژیک ، یا آنوریسم
- ناهنجاری های کلیه یا نارسایی کلیه
- در بدشکلیهای ستون فقرات که وضعیت ذهنی بیمار را تحت تاثیر قرار گرفته باشد
درمان شاکویو توسط چه کسانی انجام میشود؟
شاک ویو درمانی روشی است که در فیزیوتراپی رواج بیشتری دارد. این دستگاه با استفاده از انرژی بسیار کمتر از دستگاههای پزشکی در درمان بسیاری از بیماریهای اسکلتی عضلانی، در درجه اول، مواردی که شامل بافتهای پیوندی مانند رباطها و تاندونها است، قابل استفاده است.
فیزیوتراپی شاک ویو برای درمان تاندونوپاتیهای قدیمی و مزمن نیز استفاده میشود. برخی از التهابات تاندون وجود دارد که ظاهراً به درمانهای جنرال پاسخ نمیدهد، و داشتن گزینه درمان با شاک ویو به فیزیوتراپیست اجازه میدهد ابزار دیگری مورد استفاده خود قرار دهد.
شاک ویو تراپی بیشتر برای افرادی مناسب است که دارای تاندینوپاتی مزمن (یعنی بیشتر از شش هفته) هستند (که معمولاً به عنوان تاندونیت شناخته میشود) که به درمانهای دیگر پاسخ ندادهاند. این موارد عبارتند از:
- آرنج تنیس بازان (tennis elbow)
- دردهای تاندون آشیل
- روتاتور کاف
- ورم کف پا
- التهاب در شانه و …
این موارد میتواند در نتیجه ورزش، استفاده بیش از حد یا فشارهای مکرر باشد.
شما در اولین مراجعه توسط فیزیوتراپیست ارزیابی میشوید تا تأیید کند که شما کاندید مناسبی برای درمان موج شوک هستید یا خیر.
فیزیوتراپیست اطمینان حاصل میکند که شما در مورد شرایط خود و آنچه میتوانید در کنار درمان انجام دهید اطلاعات کافی را دریافت کرده باشید (اصلاح فعالیتها، تمرینات خاص، ارزیابی سایر موارد موثر مانند وضعیت خواب و نشستن، فشار یا ضعف سایر گروههای عضلانی و غیره)
درمان شاک ویو معمولاً هفتهای یک تا دو بار و به مدت ۳ تا ۶ هفته، بسته به نتیجه آن ، انجام میشود. این روش درمانی میتواند باعث ناراحتی و درد خفیف شود، اما حداکثر فقط ۴ تا ۵ دقیقه طول میکشد و میتوان شدت آن را تنظیم کرد تا راحت باشید.
آیا شاک ویو عوارض درمانی خاصی در پی دارد؟
تا کنون عوارض خاص و طولانی برای شاک ویو تراپی مطرح نشده است و مقالات، اختلال یا عارضهای که توسط این موج به بدن وارد شود را تایید نکردهاند. از جمله اختلالات و عوارض این موج میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقداری درد در حین اعمال این درمان (که حدودا ۳ تا ۵ دقیقه زمان میبرد)، که به محض تمام شدن شاکها این درد وجود نخواهد داشت.
احتمال وجود درد بسیار خفیف، حداکثر ۱ الی ۲ روز بعد از درمان - کبودی
- قرمزی
- ورم خفیف
توجه داشته باشید که این علائم فقط احتمال دارد بروز کند و بروز آنها قطعی نیست، و همچنین در صورت بروز، کوتاه مدت و گذرا هستند و در بافت باقی نمیمانند.