شکستگی مچ دست از شایع‌ترین شکستگیها در افراد مسن و بالای ۴۰ سال است که بیش‌تر در خانم‌هایی که در سن یائسگی هستند رخ می‌دهد. شکستگی مچ دست ارتباط بسیار نزدیکی به بیماری پوکی استخوان دارد، زیرا با پایین آمدن تراکم استخوان‌ها، با وارد شدن کوچک‌ترین فشار به استخون بیمار دچار شکستگی می‌شود. در ادامه به روش‌های درمانی مختلف و بیان اهداف و مزیت‌های فیزیوتراپی شکستگی مچ دست خواهیم پرداخت.
شکستگی مچ دست چیست؟
مچ دست از هشت استخوان کوچک تشکیل شده است که با دو استخوان بلند بازو به نام شعاع و اولنا متصل می‌شوند. شکستگی مچ دست ممکن است در هر یک از این ۱۰ استخوان اتفاق بیفتد. اما شایع‌ترین نوع شکستگی مچ دست مربوط به شکستگی شعاع دیستال است.
برخی از شکستگی‌های مچ دست پایدار هستند. شکستگی‌های بدون جابجایی، که در آن استخوان‌ها از مکان خارج نمی‌شوند و می‌تواند پایدار باشد. برخی از استخوان‌های جابجا شده می‌توانند به اندازه کافی پایدار باشند تا در گچ یا آتل درمان شوند. برخی دیگر از شکستگیها ناپایدار هستند. شکستگی‌هایی که سطح صاف مفصل را از هم جدا می‌کنند یا شکستگی‌هایی که به قطعات زیادی خرد می‌شوند ممکن است استخوان را ناپایدار کنند.
این نوع شکستگی‌های شدید اغلب برای ترمیم و نگهداری تراز خود نیاز به جراحی دارند. شکستگی مچ دست زمانی رخ می‌دهد که قطعه‌ای از استخوان شکسته شود و از طریق پوست به بیرون منتقل شود که می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت در استخوان نیز شود.
انواع شکستگی مچ دست
شکستگی مچ دست دارای انواع مختلفی است که بر حسب این‌که کدام استخوان یا قطعه شکسته شود به سه دسته اصلی شکستگی کالیس و شکستگی اسمیت و شکستگی اسکافویید تقسیم بندی می‌کنیم.
شکستگی اسمیت: رادیوس استخوانی دراز در ناحیه ساعد است که استخوان مچ دست را به آرنچ متصل می‌کند. در شکستگی رادیوس یا اسمیت، قطعه شکسته شده پایین استخوان رادیوس به سمت جلو یا به سمت کفی جابه جا و منحرف می‌شود.
شکستگی اسکافوئید: شایع‌ترین شکل شکستگی مچ دست، شکستگی اسکافوئید است که به دنبال استخوان قرار گرفته در قاعده شست دست دچار شکستگی می‌شود. شایع‌ترین علت این نوع شکستگی زمین خوردن بر روی کف دست که در پی آن مچ دست به سمت پشت خم می‌شود.
شکستگی کالیس: در این نوع شکستگی قسمت پایینی استخوان زند زبرین ساعد یعنی نزدیکی مچ دست شکسته می‌شود و یک بدشکلی در مچ دست به‌وجود می‌آید.
همچنین شکستگی مچ دست برحسب شکسته شدن آن به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- شکستگی بدون جابه‌جایی
- شکستگی با جابه‌جایی مچ دست
- شکستگی باز ( شدیدترین حالت شکستگی که در آن مچ دست از چندین نقطه شکسته می‌شود)
علائم شکستگی مچ دست
خشک شدگی، درد و ناتوانی مهم‌ترین علایم شکستگی مچ دست است که این علائم بلافاصله پس از آسیب دیدن مچ ظاهر می‌شوند. شکستگی مچ با درد‌های زیادی همراه می‌باشد که از مهم‌ترین علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بروز درد شدید در هنگام حرکت دادن مچ دست
- لمس بودن به لمس و دردناک بودن محل آسیب دیدگی
- متورم شدن محل شکستگی مچ
- کج شدن و تغییر شکل دادن مچ دست
- کبود شدن محل شکستگی
در صورتی که شکستگی مچ دست اعصاب دست را تحت تاثیر قرار دهد در این صورت بیمار به چنین علائمی دچار می‌شود:
- درد شدید در ناحیه مچ دست
- احساس بی حسی و کرختی در ناحیه مچ، بازو و دست‌ها
- رنگ پریدگی در انگشتان دست
تشخیص شکستگی مچ دست
هنگامی‌که در ناحیه مچ دست دچار آسیب دیدگی شدید و با علائمی مانند تورم و درد شدید مواجه شدید نیاز است که حتما به متخصص ارتوپد مراجعه کنید. پزشک و متخصص مربوطه با آزمایش‌ها و عکس‌برداری‌هایی که بر روی استخوان شکسته مچ دست شما انجام می‌دهند درصد شکستگی را مشخص می‌کند و در صورتی‌که شکستگی بسیار شدید و جدی باشد امکان دارد که عمل جراحی برای شما در نظر گرفته شود.
گاهی اوقات، برای بدست آوردن جزئیات و تشخیص بهتر قطعات شکستگی و سایر آسیب‌ها، ممکن است به آزمایشاتی مانند سی تی اسکن یا MRI نیاز باشد. رباط‌ها، تاندون‌ها، عضلات و اعصاب نیز ممکن است در اثر شکستگی مچ دست آسیب ببینند. این آسیب‌ها نیز ممکن است نیاز به درمان داشته باشند.
فیزیوتراپی شکستگی مچ دست
متخصصان فیزیوتراپی برای شکستگی‌های ساده و شکستگی بدون جابجایی مچ دست اغلب با استفاده از اسپلینت‌های محافظ و ثابت نگه داشتن مچ دست به بهبود شکستگی کمک می‌کنند.
شکستگی بدون جابجایی زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان تنها در یک نقطه شکسته و دو قطعه از استخوان هم تراز می‌شوند. اغلب پس از بهبود شکستگی و در مرحله توانبخشی به فیزیوتراپی نیاز خواهید داشت که شامل موارد زیر است:
ورزش: برای بازیابی حرکات، قدرت و پایداری (پیشروی) مچ دست یک برنامه ورزشی مرحله‌ای به شما داده می شود.
درمان دستی و تکنیک‌های بافت نرم: تکنیک‌هایی مانند درمان دستی مفصل و ماساژ به شما در بازیابی حرکت مفصل و همچنین کاهش هرگونه ناراحتی در مچ و بازو کمک می‌کنند.
مدیریت تورم: در صورت تورم مداوم به نوعی کمپرس نیاز دارید که این مورد می‌تواند شامل استفاده از بانداژ یا دستکش کمپرس و بالا نگه داشتن دست باشد.
بازگشت به کار و ورزش: زمان بازگشت به کار و ورزش به آسیب دیدگی، بهبودی و خواسته‌هایی که از مچ دست برای انجام فعالیت‌های خاص دارید بستگی خواهد داشت.
آویز دست: یک آویز می‌تواند به شما کمک کند به صورت ایمن و هرچه سریع‌تر به ورزش یا کار برگردید.
فیزیوتراپی بعد از شکستگی مچ دست
پس از حدود ۴ تا ۶ هفته که دست شما بی‌تحرک و ثابت ماند، پزشک گچ آن را باز می‌کند. در بسیاری از موارد برای بهبود کامل شکستگی مچ دست باید به یک فیزیوتراپیست مراجعه کنید. علت مراجعه به فیزیوتراپیست این است که معمولا بعد از باز کردن گچ، هنوز مچ دست شما یا انگشتان شما دردناک هستند. در برخی موارد دامنه حرکتی مچ دست شما کم شده است و این مساله می تواند مشکل ساز شود.
فیزیوتراپیست برخی از آسیب دیدگی‌های شایع مانند دامنه حرکت، قدرت، درد و تورم را ارزیابی می‌کند. در صورتی که عمل جراحی برای جا اندازی شکستگی انجام شده باشد، فیزیوتراپیست معمولا بافت اسکار و جای زخم جراحی را معاینه می‌کند. او همچنین عملکرد دست، مچ و بازو را نیز بررسی می‌کند. بعد از ارزیابی اولیه، فیزیوتراپیست به شما یک برنامه درمانی مناسب برای بهبود اختلالات و محدودیت‌های عملکردی ارائه می‌دهد.
فیزیوتراپی پس از شکستگی مچ دست به بهبود نتایج مرتبط با درد، قدرت و حرکت و همچنین بازگشت سریع‌تر به عملکرد قبلی کمک می‌کند.
درمان شکستگی مچ دست
درمان استخوان‌های شکسته یک قاعده اساسی را دنبال می‌کند:
قطعات شکسته باید در موقعیت اولیه قرار بگیرند و از جابه‌جایی آن‌ها تا زمان بهبودی جلوگیری شود. گزینه‌های درمان بسیاری برای ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ دﻳﺴﺘﺎل رادﻳﻮس وجود دارد. انتخاب بستگی به عوامل زیادی دارد، مانند ماهیت شکستگی، سن و میزان فعالیت شما و اولویت‌های شخصی جراح.
در خانه چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟
بالا نگه داشتن بازو در روزهای اولیه پس از شکستگی به کاهش تورم کمک می‌کند. همچنین باید مطمئن شوید که شانه، آرنج و انگشتانتان خشک نشوند. بنابراین آن‌ها را چند بار در روز با دقت و به آرامی حرکت دهید. گاهی اولین گچ می‌تواند بسیار طولانی بر روی دست بماند. یا خیلی محکم باشد و باعث خشکی انگشت شود.
توسط متخصص فیزیوتراپی یا پزشک عمومی به شما یک برنامه ورزشی برای تکمیل در خانه داده می‌شود. بسیار مهم است که برای گرفتن بهترین نتیجه ممکن از توصیه‌های آن‌ها پیروی کنید.
