به التهاب بورسها بورسیت (bursitis) میگویند. بورسها کیسههایی پر از مایعی هستند که از استخوانها، تاندونها و عضلات مجاور مفاصل محافظت میکنند. بورسیت وضعیتی دردناک میباشد که در ادامه به روشهای درمانی مختلف و بیان اهداف و مزیتهای فیزیوتراپی بورسیت خواهیم پرداخت.
بورسیت چیست؟
بورسها کیسههایی کوچک و پر از مایع هستند که بین ماهیچهها، تاندونها و استخوانهای مجاور مفاصل قرار دارند و حرکات آنها را تسهیل میکنند. در بیماری بورسیت (Bursitis)، بورسها و یا کیسههای سینوویال (Bursa or Synovial bursa) ملتهب و دردناک میشوند. معمولاً شانهها، آرنجها و مفصل ران بیشتر از نقاط دیگر بدن درگیر این بیماری خواهند شد. ولی با این همه زانوها، پاشنه و قسمت پایهی انگشت بزرگ پا هم میتواند دچار بورسیت شوند. این مشکل معمولاً در مجاورت مفاصلی ایجاد میشود که به صورت مرتب یک نوع حرکت خاص را تکرار میکنند.
برای درمان این بیماری از فرد خواسته میشود که استراحت کند و از آسیبهای بیشتر عضو درگیر پیشگیری کند. اگر درمان مناسب به کار گرفته شود، درد بعد از چند هفته از بین میرود. اما بازگشت دوبارهی دردهای شدید ناشی از این بیماری هم پدیدهی شایعی است. رایجترین مکانها برای ایجاد بورسیت، شانه، آرنج و لگن میباشند. زانو، پاشنه و قاعدهی شست پا هم ممکن است دچار بورسیت شوند. بورسیتها غالباً در مجاور مفاصلی ایجاد میشوند که حرکات مکرر داشته باشند.
علت بیماری بورسیت چیست؟
رایجترین دلیل بورسیت، حرکات تکرار شونده و یا ساختارهای قامتی و فرمهای بدنی غلطی است که به بورسهای اطراف مفصل فشار زیادی را وارد میکنند.
- پرت کردن مکرر توپ در بازیهایی بیس بال و یا بلند کردن اجسام سنگین و گرفتن آنها بالای سر
- تکیه دادن روی آرنج برای مدتهای طولانی
- مدام زانو زدن برای تمیز کردن سطوح و کارهایی از این قبیل
گاهی آسیب و ضربهی شدید، التهاب مفاصل مانند روماتیسم مفصلی، نقرس و عفونت هم باعث بروز این بیماری خواهد شد.
علائم بورسیت
مفصل درگیر بیماری بورسیت معمولاً علائم زیر را دارد:
- مفصل دردناک و سخت
- درد زیادتر هنگام حرکت مفصل و یا فشار به آن
- تورم و قرمزی
عوامل خطرساز برای ابتلا به بورسیت
بیماری بورسیت در هر شخصی رخ میدهد ولی خطر ابتلای برخی افراد به این بیماری بیشتر است:
سن: با افزایش سن این بیماری شایعتر است
شغل و علاقهمندی: اگر فرد شغلی داشته باشد که مستلزم انجام یک سری حرکات تکرار شونده و یا وارد کردن فشار روی بورسها باشد، خطر بروز بورسیت افزایش پیدا میکند. کاشی کاران، باغبانان، نقاشان ساختمان و نوازندگان بیشتر از سایر افراد در معرض این بیماری هستند.
دیگر بیماریها: بیماریهای خاصی همچون روماتیسم مفصلی، نقرس، دیابت خطر ابتلای افراد به این بیماری را افزایش خواهد داد. اگر فرد دچار اضافه وزن باشد هم خطر بروز بورسیت در مفصل ران و زانو بیشتر میشود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن این مشکلات به پزشک مراجعه کنید:
- تب
- درد مفصلی ناتوان کننده
- عدم توان حرکت مفصل به صورت ناگهانی
- درد حاد و شدید خصوصاً در هنگام کار زیاد و ورزش
- تورم، قرمزی و دانههای ریز قرمز در اطراف منطقهی آسیب دیده
تشخیص بورسیت
اغلب بیماری بورسیت بعد از معاینه و گرفتن شرح حال بیمار قابل تشخیص خواهد بود. ولی روشهای تشخیصی دیگری هم به تشخیص آن کمک میکند.
این روشها شامل موارد زیر میباشد:
روشهای تشخیصی تصویری: رادیولوژی اشعه ایکس لزوماً منجر به تشخیص بیماری نمیشود، ولی کمک میکند تا سایر عوامل احتمالی حس ناخوشایند فرد، کنار گذاشته شوند. اگر بیماری در جریان معاینه تشخیص داده نشد، ام آر آی و سونوگرافی میتواند کمک کننده باشد.
تستهای آزمایشگاهی: برای بررسی دقیق مایعات ناشی از بورس ملتهب و علت ایجاد کنندهی درد و التهاب مفصل آزمایش خون انجام خواهد شد.
درمان بیماری بورسیت
بورسیت معمولاً به مرور زمان بهبود مییابد. استراحت کردن، استفاده از یخ و داروهای مسکن، حس ناخوشایند بیماری را برطرف خواهد کرد.
اگر این روشها برای بهبود بیماری موثر نباشد، باید کارهای زیر را انجام داد:
دارو: اگر التهاب بورس به دلیل وجود یک عفونت ایجاد شده باشد، پزشک آنتی بیوتیک تجویز میکند.
مشاوره و تراپی: فیزیوتراپی یا انجام حرکات ورزشی، ماهیچههای دچار بیماری را تقویت کرده و علاوه بر کاهش درد از تکرار دوبارهی درد هم جلوگیری میکند.
تزریقات: تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی (corticosteroid drug) داخل بورس از درد و التهاب شانه و پهلو می کاهد. اثر تزریق این دارو به سرعت خود را نشان میدهد و در بسیاری از موارد تنها یکبار تزریق کافی میباشد.
وسایل کمکی: استفادهی موقت از عصا و یا واکر از ایجاد فشار بر منطقهی آسیب دیده میکاهد.
جراحی: برخی اوقات بورس ملتهب باید به کمک جراحی تخلیه شود. ولی معمولاً در مواردی نادر نیاز به انجام جراحی میباشد.
فیزیوتراپی بورسیت
فیزیوتراپیست یا کایروپراکتور مورد اعتماد برای تشخیص بیماری، ارزیابی روی مفاصل و قسمتهای اطراف آن انجام میدهد تا مطمئن شود درمان فرد در وهله اول موجب برطرف شدن علت بورسیت میشود. یک فیزیوتراپیست میتواند از روشهای پزشکی هم چون سونوگرافی استفاده کند و به فرد مشورتهایی برای کمک به کنترل التهاب میدهد.
هم فیزیوتراپیست و هم کایروپراکتور میتوانند درمانهای دستی، تمرینات ورزشی، طب سوزنی و یا درمان با سوزن خشک را انجام دهند. آزادسازی بافت نرم هم مورد دیگری است که میتواند از طریق درمان دستی یا منوال تراپی توسط فیزیوتراپیست انجام شود یا به جای آن، فرد بیمار به یک ماساژ درمانگر معتبر ارجاع داده میشود تا بتواند از منظر برنامه توانبخشی، کمک رسان باشد.
پیشگیری از بیماری بورسیت
در حالیکه همهی انواع بورسیت قابل پیشگیری نیستند، اما با انجام تغییراتی در چگونگی انجام یک سری از کارها میتوان خطر و شدت تکرار دوبارهی بیماری را کاهش داد.
این اقدامات شامل موارد زیر میشوند:
استفاده از پدهای مخصوص: اگر کار و علاقهمندی فرد مستلزم زانو زدن زیاد و طولانی مدت باشد، برای اینکه فشار کمتری به زانو وارد شود، میتوان پدهای مخصوصی روی زمین قرار داده و بعد زانوها را روی آن قرار داد.
بلند کردن اشیا به روش درست: زمانی که میخواهید چیزی را از روی زمین بلند کنید، حتماً زانوها را خم کنید. اگر این کار را انجام ندهید، در هنگام بلند کردن اجسام سنگین فشار زیادی به بورسهای مفصل ران وارد میشود.
استفاده از سبد چرخ دار: حمل کردن اجسام سنگین فشار و استرس زیادی را به شانهها وارد میکند، برای حمل آنها از سبدهای خرید چرخ دار استفاده کنید.
استراحت کردن: اگر کار شما مستلزم انجام یک سری حرکات تکرار شونده است، در فواصل زمانی کوتاه چندین بار دست از کار کشیده و استراحت کنید.
ورزش کردن: تقویت عضلات از آسیبهای احتمالی مفصلی جلوگیری میکند.
گرم کردن و انجام حرکات کششی: قبل از انجام فعالیتهای شدید با انجام چند حرکت کششی ساده مفاصل خود را از آسیب در اَمان نگه دارید.
