درد زانو یکی از شایعترین مشکلات اسکلتی عضلانی میباشد که انواع مختلفی دارد و میتواند به صورت درد شدید، مزمن و یا ناگهانی در همه سنین و در بیشتر افراد مانند ورزشکاران، افراد مسن، در جوانان و حتی در دوران بارداری بروز کند. در ادامه به روشهای درمانی مختلف و بیان اهداف و مزیتهای فیزیوتراپی زانو خواهیم پرداخت.
درد زانو چیست؟
زانو بزرگترین مفصل بدن بشمار میرود که هر روز و هر لحظه مورد استفاده بشر قرار دارد. کار اصلی مفاصل زانو خم و راست شدن، و تحمل وزن بدن همراه با مچ پا و لگن است. اما جالب است بدانید درست استفاده نکردن از زانو میتواند دردهای متفاوتی را ایجاد کند. درد زانو ممکن است ناشی از ساختار ضعیف استخوان یا پیری باشد. از سایر علل رایج زانو درد میتوان به شکستگی، آسیبهای رباطی، سفتی مفصل به علت آرتریت، آسیبهای منیسک یا جابهجایی مفصل زانو اشاره کرد.
بر اساس آمار رسمی کشور، ۴۰ تا ۵۰ درصد ایرانیها افراد چاق هستند که این اشخاص در ابتدا با ناراحتی زانو و مشکلات آن و سپس بیماریهای قلبی و ریوی مواجه خواهند شد. کمبود ویتامین D در کشور در تمامی سنین بسیار شایع است. رژیم غذایی افراد و به خصوص بچهها نامناسب است و لبنیات کمتر مصرف میکنند و بیشتر به سمت فست فود گرایش پیدا کردهاند این امر موجب کمبود ویتامین D در بدن و در نهایت باعث تغییر شکل زانوها میشود.
گفته میشود علت عمده شیوع زانو درد در نوجوانان و جوانان ایرانی، رژیم غذایی نامناسب، مصرف غذاهای چرب، تحرک بدنی کم و سبک زندگی نادرست از علل اصلی درد زانو است.برای درمان افراد باید باید برنامهی غذایی مناسبتری داشته باشند.
علائم و نشانههای زانو درد
موقعیت و شدت زانو درد در افراد مختلف بسیار متفاوت است و این شرایط بستگی به علت ایجاد مشکل دارد. علائم و نشانههایی که معمولاً با درد زانو همراه است، شامل موارد زیر میباشد:
- ورم و سفت شدن
- قرمز شدن پوست و گرم شدن آن
- ضعیف شدن یا ناپایداری
- شنیدن صدا از محل مفصل زانو
- عدم توانایی صاف کردن کامل زانو
دلایل اصلی زانو درد
آرتروز زانو: آرتروز یکی از رایجترین دلایل درد زانو است و برای درمان این مشکل میتوان از بسیاری روشهای مختلف استفاده کرد.
آسیب دیدگی رباط: آسیب دیدگی رباط میتواند در زمان انجام فعالیتهای ورزشی ایجاد شود و باعث ناراحتی و ناپایداری عضلات زانو گردد.
انواع آسیب دیدگیهای رباط
- آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی (ACL)
- آسیب دیدگی رباط صلیبی خلفی (PCL)
- آسیب دیدگی رباط طرفی داخلی (MCL)
- آسیب دیدگی رباط طرفی خارجی (LCL)
آسیب دیدگی غضروف یا پارگی مینیسک
این نوع آسیب دیدگی بیشتر در بین افراد جوان و مسن مشاهده میشود و یکی از دلایل اصلی ایجاد دردهای زانو است.
تاندونیت کشکک: تاندونیت اطراف مفصل در اکثر مواقع در زرد پی کشکک زانو مشاهده میشود که بزرگترین تاندون جلوی زانو است.
کندرومالاسی کشکک
کندرومالاسی باعث ایجاد درد زانو در زیر ناحیه کشکک میشود که دلیل آن نرم شدن غضروف است. این مشکل بیشتر دربین افراد جوان (از سنین 15 تا 35 سالگی) مشاهده میشود.
در رفتن کشکک: در رفتن کشکک میتواند علائم حاد در زمان ایجاد در رفتگی ایجاد کند، اما در ادامه میتواند درد مزمن نیز برای بیمار به همراه داشته باشد.
کیست بیکر: کیست بیکر زانو یک نوع ورم ایجاد شده در پشت مفصل زانو است که معمولاً نشانهای از ایجاد سایر مشکلات مثل پارگی مینیسک زانو است.
بورسیت: رایجترین نوع بورسا نواحی اطراف مفصل را درست در بالای کشکک زانو تحت تاثیر خود قرار میدهد. این مشکل بیشتر در بین افرادی مشاهده میشود که در حین کار زانو میزنند. برای مثال در این رابطه میتوان از افراد باغبان یا قالی باف نام برد.
سندروم پلیکا: سندروم پلیکا یکی از دلایل غیرعادی زانو درد است که تشخیص آن دشوار میباشد. برای تشخیص این مشکل معمولاً از آرتروسکوپی استفاده میشود.
بیماری اسگود شلاتر: (OCD) این بیماری اغلب در بین افراد نوجوان به خاطر رشد استخوان در اطراف مفصل مشاهده میشود.
نقرس: نقرس یکی از دلایل غیرمعمول برای ایجاد زانو درد است. به هر حال، در بیمارانی که ابتلا به نقرس تشخیص داده میشود، میتوان ابتلا به این بیماری را به عنوان یک دلیل شروع درد زانو مورد توجه قرارداد.
فیزیوتراپی زانو
فیزیوتراپی و ورزش زانو درد به منظور بازیابی دامنه حرکت و عملکرد عضلات زانو مفید میباشد. در حقیقت فیزیوتراپی میتواند یک برنامه جامع برای درمان، با توجه به نحوه عملکرد عضلات، اعصاب، مفاصل و رباطها در مفصل زانو در اختیار شما قرار دهد. در این حالت از درمانهای خاص برای کاهش درد و تصحیح عملکرد نامناسب عضلات استفاده میشود که در برنامههای درمانی فیزیوتراپی انجام تمرینهای کششی و تقویتی برای توان بخشی زانو از اهمیت خاص برخوردار است.
لیزر تراپی و درمان زانو درد
لیزر درمانی روشی است که در آن از طول موجه خاص لیزر برای بافت استفاده میشود و به این ترتیب به تسریع فرآیند بهبود زانو درد بیمار کمک موثر میشود. این روش معمولاً برای بیمارانی استفاده میشود که از مجموعه متنوعی از شرایط زانو درد رنج میبرند و در این حالت امکان کاهش و حذف درد، ورم و التهاب، اسپاسم و بهبود عملکرد عضلات وجود دارد.
در لیزر درمانی از پرتو لیزر بطور مستقیم بر روی ناحیه آسیب دیده از ۳۰ ثانیه تا چند دقیقه استفاده میشود. پرتو لیزر معمولاً توانایی ۲ تا ۵ سانتی متر نفوذ به زیر پوست دارد. هنگامی که پرتو لیزر از لایههای پوست عبور کرده و به نواحی تحت درمان رسید، این پرتو توسط بافت هدف و اجزای حساس به نور موجود در سلولها جذب میشود. هنگامی که این پرتو انرژی جذب شود، یک مجموعه از رویدادها در سلول شروع میشود که به تدریج باعث بهبود بافت آسیب دیده میشود و به این ترتیب بیمار با کاهش درد زانو، التهاب، ورم و کاهش کلی زمان درمان با افزایش متابولیسم درون سلولی مواجه خواهد شد.
راههای پیشگیری از درد زانو
به سختی میتوان از بروز زانودرد پیشگیری کرد، چراکه اغلب تصادفی رخ میدهد. در عین حال میتوانید اقداماتی را جهت احتیاط و جلوگیری از بروز آسیب انجام دهید.
- اگر از ناحیه زانو دچار درد میشوید، ورزش نکنید
- وزن خود را کنترل کنید
- سعی کنید همیشه به مرور شدت تمریناتتان را افزایش دهید نه یکباره
- قبل و بعد از تمرینات فیزیکی، روی پاهایتان حرکات کششی انجام دهید
- هنگام ورزش کتانیهایی بپوشید که مناسب پاهابتان بوده و به خوبی آن را پوشش میدهد
- با انجام ورزشهای کششی و مقاومتی مرتب، عضلات رانتان را قوی نگهدارید
تمرینات حرکتی زانو
تمرینهای حرکتی برای آرتروز زانو ممکن است بعید به نظر برسند، اما انجام تمرینهای حرکتی منظم در این حالت میتواند باعث کاهش و حتی از بین رفتن درد ناشی از آرتروز و سایر مشکلات مربوط به آن همچون سفتی و ورم مفاصل شود. در حقیقت دلایل مختلف و متعدد برای انجام تمرینهای حرکتی برای آرتروز زانو وجود دارد که برای مثال در این زمینه میتوان از موارد زیر نام برد:
- تمرینهای حرکتی میتواند دامنه حرکتی کامل مفصل را بازیابی کند.
- انجام این تمرینها عضلاتی را تقویت میکند که مسئول حمایت و پشتیبانی از مفصل هستند.
- عضلات قوی میتواند به جذب شوکهای وارد شده به مفصل کمک موثر نماید.
دستیابی به مزایای ناشی از انجام تمرینهای حرکتی دشوار نیست. در حقیقت، انجام آرام و با سطح فشار پایین این تمرینها میتواند بهترین نتایج را برای زانو درد به همراه داشته باشد. این تمرینها میتواند باعث حداقل شدن فشار وارد شده به مفصل شده و بطور هم زمان انعطاف پذیری و قدرت مفصل را نیز افزایش دهد.
کفش و کفی طبی
در صورت ابتلا به مشکلات زانو لازم است از کفش پاشنه کوتاه و یک کفی طبی نرم استفاده کرد. کفشهای پاشنه بلند میتوانند نحوه وارد شدن نیرو به مفصل زانو را تغییر داده و حتی باعث افزایش فشار به مفصل زانو شوند. به همین خاطر افراد مبتلا به زانو درد لازم است از پوشیدن این کفشها خودداری نمایند. علاوه بر این استفاده از کفیهای طبی میتواند باعث کاهش فشار وارد شده به زانو با جذب شوکهای وارد شده به مفصل شود.
اگر بیماری استئو آرتریت باعث وارد شدن آسیب به زانو شده باشد، استفاده از کفش و کفیهای طبی خاص میتواند باعث کاهش درد و بهبود وضعیت راه رفتن فرد شود.
برای مواردی از بیماری استئو آرتریت که با ناپایداری زانو همراه است، استفاده از بریسهای زانو میتواند باعث کاهش درد، بهبود پایداری و کاهش خطر افتادن فرد شود.
