فیبرومیالژیا چیست؟
فیبرومیالژی سندرم درد اسکلتی – عضلانی مزمن است که با انتشار درد در نقاط حساس، خستگی و اختلال خواب همراه است. فیبرومیالژیا بیماری مزمنی است که مهمترین نشانه آن دردهای پراکنده در بدن و احساس خستگی بیش از حد است. وجود نقاط متعدد حساس به لمس و فشار از علائم ابتلا به فیبرومیالژیا است که لمس و فشار این مناطق سبب احساس درد در فرد میشود.
دردهای ناشی از بیماری فیبرومیالژیا مبهم بوده و اغلب از ماهیچهها شروع شده و در صورت تشدید بیماری ممکن است درد در هر دو طرف بدن و بالا و پایین کمر احساس شود. بیماران مبتلا به این عارضه اغلب از درد و احساس سفتی در عضلات خود رنج میبرند که اغلب با آزمایشهای پزشکی منبعی برای ایجاد درد مشخص نمیشود.
افراد مبتلا به فیبرومیالژیا آستانه درد پایینی دارند که این کاهش آستانه درد، به دلیل افزایش حساسیت مغز نسبت به محرکهای درد است. ناحیه پشت سر، بالای سرشانهها، نواحی جلویی گردن، بالای قفسه سینه، برجستگی آرنج، بالای ناحیه باسن، قسمت داخلی زانو از جمله نقاطی هستند که در این بیماری درگیر میشوند.
شدت درد همچنین با قرار گرفتن در سرما یا انجام فعالیت بدنی افزایش یافته و گاهی برخی بیماران بعد از برخاستن از خواب در بدن خود احساس خشکی و کوفتگی شدید دارند. به عقیده برخی محققان تحریک عصبی باعث تغییراتی در مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا میشود که میتواند سبب افزایش غیر طبیعی در مقدار مواد شیمیایی در مغز یا تغییراتی در انتقال دهندههای عصبی میباشد.
اغلب مبتلایان به فیبرومیالژیا را زنان ۲۰ تا ۵۰ ساله تشکیل میدهند.
محققان معتقدند که منشا بیماری فیبرومیالژیا و درد در عضله و تاندون نبوده و در واقع در مغز و سیستم عصبی است ولی درد در نهایت تاثیر خود را بر روی عضلات و تاندونها گذاشته و سبب احساس درد در این مناطق میشود. در طی این بیماری گیرندههای درد در مغز بسیار حساس شده و موجب احساس درد بیش از حد میشود.
استرس شدید، ضربههای فیزیکی مانند تصادف رانندگی و یا حوادثی مانند سقوط از بلندی و یا بیماری مانند عفونتهای ویروسی یا باکتریایی میتوانند سبب شروع و تشدید علائم بیماری شوند. سندرم روده تحریک پذیر، سندرم خستگی مزمن، افسردگی، سردرد مزمن، اختلال تیروئید، آلرژی دارویی، سندرم پیش از قاعدگی و اختلالات اضطرابی از مشکلاتی هستند که ممکن است همراه با فیبرومیالژیا در بیمار دیده شوند.
علائم بیماری فیبرومیالژیا
- تپش قلب
- اختلال خلق
- اختلال خواب
- اختلال حافظه
- سفتی عضلات
- خستگی زودرس
- قاعدگی دردناک
- گرفتگی عضلانی
- کاهش آستانه درد
- کاهش توان عضلانی
- خارش و سوزش پوست
- سردرد و سرگیجه مزمن
- بی حسی و گزگز اندامها
- درد مزمن اسکلتی عضلانی
- انتشار درد در بافت های نرم
- خستگی مزمن و بدون دلیل
- مشکلات روحی مانند افسردگی و اضطراب
- افزایش حساسیت نسبت به بو، نور و سایر محرکها
سایر علائم بیماری فیبرومیالژیا شامل موارد زیر میشود:
- سردردهای فراوان که از نوع سردردهای میگرنی و عضلانی هستند
- اختلالات شناختی پارستزی شامل کم شدن قدرت تمرکز، کم شدن حافظه کوتاه مدت، عدم توانایی کافی در فکر کردن که همه اینها میتواند مربوط به کمبود خواب باشد
- سندرم روده تحریک پذیر با علایم درد شکمی، نفخ، یبوست و اسهال متناوب
- سندرم مفصل گیجگاهی فکی
- حساسیت به صداهای بلند، نور زیاد و بو، و حساسیت به مواد شیمیایی
- سندرم پای بیقرار
طب سوزنی یا ماساژ درمانی از روشهای موثر در بهبود علائم فیبرومیالژیا هستند.
درمان بیماری فیبرومیالژیا
بیماری فیبرومیالژیا درمان قطعی ندارد و تنها میتوان با روشهایی از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و علائم بیمار را تسکین داد.
استرس و تنش روحی یکی از مهمترین عوامل موثر در شروع و تشدید فیبرومیالژیا است. کاهش و کنترل استرس در بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا نقش موثری در تسکین علائم بیماری خواهد داشت. در این زمینه میتوانید با یک روانشناس مشورت کنید.
قرار گرفتن در جمع دوستان و خانواده ، ورزشهای دسته جمعی و کوهنوردی از جمله کارهایی هستند که میتوانند به کاهش استرس بیماران مبتلا کمک کنند. انجام ورزشهایی مانند شنا و پیاده روی و انجام متدهای آرام سازی مانند یوگا و ریلکسیشن میتواند به تخفیف علائم بیماری کمک کند.
مصرف داروهای ضد درد مانند استامینوفن، داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن و داروهای ضد افسردگی میتواند درد و ناراحتی بیماران را بطور موقتی تسکین بخشد. ممکن است پزشک برای بهبود اختلالات خواب که یکی از مشکلات شایع مبتلایان به این عارضه است نیز انواعی از داروها را تجویز کند که میتواند در بهبود کیفیت خواب این افراد موثر باشد.
فیزیوتراپی برای فیبرومیالژیا
تکنیکهای فیزیوتراپی در این بیماری به ۶ دسته تقسیم میشود:
۱- تکنیکهای کششی یا استرچینگ:
کشش عضلات کوتاه شده و یا درگیر در این بیماران میتواند به بازگشت و نرم شدن حرکات مفاصل این بیماران کمک کند.
۲- تقویت عضلات ضعیف:
تقویت عضلات ضعیف شده به واسطه درد و کم تحرکی خصوصا عضلات اصلی و محوری بدن توسط فیزیوتراپیست میتواند در روند کاهش درد و افزایش کارائی بیمار مؤثر باشد.
۳- تکنیکهای ریلکسیشن یا آرام سازی:
ارائه این تمرینات توسط تیم کار درمانی و توانبخشی انجام میگیرد این تمرینات تأثیر بسزایی در کاهش تنشهای روانی و متعاقب آن آرام سازی و مهار درد در بدن بیمار دارد.
۴- ماساژها و تکنیکهای کاهش ادم:
درمان و تخلیه لنف در اندامها توسط ماساژهای تخصصی و روش «کانتراس بت» در روند بازگشت حرکات بهبودی عملکرد مفاصل و کاهش درد کمک میکند.
۵- لیزر درمانی:
برای این کار فیزیوتراپیست میبایست ابتدا نقاط ماشه ای یا حساس بدن بیمار را شناسایی کرده، سپس با استفاده از لیزرتراپی برای این نقاط التهاب را کاهش دهد.
۶- استفاده از دستگاه های الکتروتراپی:
دستگاههایی نظیر hot pack- US- Tens و IR برای کاهش درد و التهاب تأثیر مثبتی دارد.